پاسخ شبهه ی رئیس جمهور "چیزی امضاء نکرده‌ایم که برای تصویب به مجلس بفرستیم!"

روحانی در پاسخ به سؤال خبرنگار کیهان  که آیا این انتظار قانونی وجود نداشت که براساس اصول 77 و 125 قانون اساسی که از نظر قانون در خصوص تعهدات و معاهده‌های خارجی کاملاً‌روشن است دولت به وظیفه خود در این زمینه عمل کند و بررسی برجام را به عنوان یک لایحه به مجلس بفرستد؟ گفت: طبق قانون اساسی و براساس اصل 77 و 125 که در واقع این اصل بیشتر بند 77 آن را بیشتر تبیین می‌کند، در اصل 25 قانون می‌گوید وقتی یک توافقنامه و معاهده‌ای را رئیس‌جمهور یا نماینده رئیس‌جمهور امضاء می‌کند باید آن را برای تصویب به مجلس فرستاد.
روحانی ادامه داد: ما چیزی را امضاء نکردیم نه تنها رئیس‌جمهور بلکه نماینده رئیس‌جمهور هم چیزی را امضاء نکرده است، در واقع آنچه که امروز انجام می‌گیرد نسبت به معاهده‌ای بوده که قبلاً ایران آن را پذیرفته بود و همه این بحث‌ها برای این است که می‌گویند معاهده NPT را درست اجرا کرده‌اید یا خیر؟ که ما اعلام می‌کنیم درست اجرا کردیم اما یک عده‌ای مخالف ما بودند و اعلام کردند که درست اجرا نمی‌کنیم.
رئیس‌جمهور ادامه داد: تمام مذاکرات هم برای این بود که ما ثابت کنیم این اتهامات به جمهوری اسلامی ایران به ناروا است و یک اعتمادی هم آنها نسبت به برنامه هسته‌ای ایران داشته باشند، بنابراین تمام بحث‌ها برای درست اجرا شدن معاهده‌ای بوده که قبلاً ایران جزء‌ آن معاهده شده و مجلس قدیم هم این موضوع را در رژیم قبل تصویب کردند و به صورت قانون در آمده بود.
رئیس دولت یازدهم با بیان اینکه امروز معاهده جدیدی وجود ندارد، گفت: شما در برجام هم نگاه کنید می‌بینید که می‌گوید ایران به صورت داوطلبانه اقدامات ذکر شده را انجام می‌دهد. بعلاوه اینکه هیچ کشوری از اعضای 1+5 این متن را به پارلمان خودشان برای تصویب نفرستادند که ما بخواهیم این اقدام را انجام دهیم ضمن اینکه اگر این متن یا برجام به پارلمان فرستاده شود یک الزامی بر دولت به وجود می‌آید، یعنی در این اقدام ما کار را به نفع آنها انجام دادیم. ضمن اینکه ممکن است کسی هم نظرش این باشد که طبق قانون اساسی باید به مجلس فرستاده شود.
روحانی ادامه داد: به مجلس فرستاده شدن برجام معنایش این است چیزی که رئیس‌جمهور تا کنون امضاء نکرده است، رئیس‌جمهور آن را امضاء کند و معنای دیگرش آن است چیزی که وزیر خارجه تا کنون آن را امضاء نکرده، امضا کند و این در ادامه به مجلس برود و به تصویب برسد یعنی با این اقدامات تنها برای خودمان الزامات ایجاد می‌کنیم که هیچ کشوری این کار را انجام نداده است.
رئیس دولت یازدهم تأکید کرد: بقیه رئیس‌جمهورها و وزرای خارجه کشورهای دیگر هم امضاء نکرده‌اند که ما بخواهیم این کار را بکنیم. چرا ما می‌خواهیم یک فشاری را از لحاظ حقوقی بر مردم ایران وارد کنیم، فشاری که ما هیچ الزام و نیازی به آن نداریم.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه اصل 125 قانون اساسی کاملاً این بحث را روشن می‌کند، ادامه داد: براساس این اصل گفته شده چیزی که رئیس‌جمهور یا نماینده‌اش امضاء کرد به مجلس فرستاده شود. در حالی که ما چیزی را امضاء نکردیم و نیازی هم نبوده امضاء کنیم. و بطور کلی برجام قاعده‌اش بر این بوده که دولت‌ها با یکدیگر تفاهم کنند و توافق نهایی در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب برسد که به این شورا فرستاده شده و به تصویب رسیده است، بنابراین از ابتدای برنامه برجام و حتی قبل از اینکه به توافق نهایی برسیم برنامه این بوده است.
وی افزود: شبیه همین اقدامات نیز ما در توافق ژنو هم داشتیم و این توافق ژنو هم عیناً شبیه همین مسئله بوده است منتها آن کوتاه مدت بوده که امکان دارد به درازا بکشد و به ده سال بکشد ولی عین بحث برجام بوده و به مجلس هم فرستاده نشد، ما در گذشته هم تفاهماتی در زمینه هسته‌ای داشتیم که می‌توان به توافق پاریس و بیانیه سعدآباد اشاره کرد که هیچکدام به مجلس فرستاده نشد و هیچکس هم نگفت که چرا به مجلس نرفت و این متن برجام هم همانند همین بحث‌هایی است که مطرح شد.
روحانی خاطرنشان کرد: البته ممکن است این بحث مطرح باشد که نهادهایی باید این متن برجام را بررسی کنند. البته شما می‌دانید که پرونده هسته‌ای از روز اول تحت نظر شورای عالی امنیت ملی اداره می‌شد و این کار هم از سال 82 آغاز شد و هم اکنون هم تحت نظر این شورا کارها در حال انجام است و تا کنون بررسی‌های فراوانی صورت گرفته و تقریباً مراحل نهایی خود را سپری می‌کند و قاعدتاً آنچه که براساس اصل 76 تحت نظر شورای عالی امنیت ملی است و این شورا در نهایت اگر تصویب کند بطور طبیعی این اصل حاکم بر آن دو اصلی است که در ابتدا ذکر شد.
یک موضوع را تبدیل کنیم به یک مسئله دائمی 
در کشور، خوب نیست

پاسخ شبهه:

رئیس‌جمهور در پاسخ کیهان این‌گونه استدلال کرد که چون چیزی امضاء نکرده‌ایم، بنابراین نباید لایحه‌ای هم درباره توافق هسته‌ای (برجام) برای بررسی و تصویب به مجلس بفرستیم. این استدلال از چند جهت ضعیف و سست است. 1- رهبر معظم انقلاب در پاسخ به نامه رئیس‌جمهور، بر ضرورت ملاحظه و بررسی دقیق برجام در مجاری قانونی و بستن راه‌های نقض طرف بدعهد غربی «در صورت تصویب» تاکید کردند. 2- ملاک عرضه توافق‌های خارجی برای بررسی و تصویب در مجلس، امضاء آن نیست بلکه «ایجاد تعهد برای کشور» است. ضمن اینکه امضا صرفا به مفهوم اصطلاحی که کشیدن چند خط می‌باشد نیست، بلکه وقتی نمایندگان رسمی یک کشور با نمایندگان کشور یا کشورهای دیگر توافقی اجرایی را اعلام کردند، این خود الزام‌آور است. که اگر غیر از این باشد، باید پرسید ما چرا محدودیت‌ها و تعهدات برجام را اجرا می‌کنیم؟ طبق اصل 77 قانون اساسی «عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید به تصویب مجلس برسد» و طبق پاسخ شورای نگهبان به استفساریه، هر نوع توافقی که برای کشور ایجاد تعهد کند شامل ماده 77 قانون اساسی می‌شود. بدیهی است اطلاق الفاظی مانند «داوطلبانه» یا «توافق اجرایی» و... هیچ تفاوتی در ماهیت تعهدات سند وین ایجاد نمی‌کند و ادبیات برجام نیز الزام‌آور است و نه اقدامات داوطلبانه؛ اگر چنین بود، اصلا نباید اجرا می‌شد!
3- آقای روحانی در مصاحبه مطبوعاتی می‌گوید، آنچه در برجام انجام می‌گیرد، نسبت به معاهده NPT بوده که می‌گویند شما درست اجرا کرده‌اید یا نه؟ ما می‌گوییم درست اجرا کرده‌ایم، اما یک عده‌ای مخالف ما بودند و اعلام کردند که درست اجرا نمی‌کنیم. تمام مذاکرات هم برای این بود که ثابت کنیم این اتهامات نارواست. بنابراین تمام بحث‌ها برای درست اجرا شدن معاهده‌ای بود که قبلا ایران جزء آن معاهده شد و مجلس هم این موضوع را در رژیم قبل تصویب کردند... اگر برجام به مجلس فرستاده شود یک الزامی برای دولت به وجود می‌آید.» اولا همان‌گونه که گفته شد، مفهوم امضاء، «پذیرفتن» یک تعهد است که معمولا هم  در عرف و حقوق بین‌الملل به صورت اختیار و داوطلبانه است. به این معنا، تیم مذاکره‌کننده تعهداتی نامتوازن و ناهمزمان را پذیرفته است و با لفظ «امضاء نکرده‌ایم» نمی‌توان از مسئولیت‌های حقوقی برجام که متاسفانه با اشتباه بدتر در متن، تبدیل به «ضمیمه الف» قطعنامه شورای امنیت شده، شانه خالی کرد.
ثانیا متن NPT یک چیز است، پروتکل الحاقی به آن موضوع دومی است و تعهدات به مراتب فراتر از پروتکل، موضوع سوم! کجای پروتکل الحاقی ایران را از داشتن رآکتور آب سنگین، تاسیسات فردو، غنی‌سازی 20 درصد، تعداد سانتریفیوژ بالای 5060 یا انباشت اورانیوم 3/5 درصد بالای 300 کیلوگرم، استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته IR6 و IR8 و... منع می‌کند که آقای روحانی می‌گوید NPT قبلا تصویب شده و ما هم همان را اجرا می‌کنیم؟! طبق ان‌پی‌تی غنی‌سازی تا 90 درصد و ایجاد  تاسیسات غنی‌سازی مجاز است، در حالی که ایران در برجام متعهد می‌شود جز در نطنز، در جای دیگری غنی‌سازی نکند و تاسیسات دیگری نسازد و در قلب رآکتور آب سنگین اراک هم بتون بریزد!!
4- طبق اصل 125 قانون اساسی، امضای عهدنامه‌ها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی «پس از تصویب مجلس» با رئیس‌جمهور است. در این جا نیز معنای امضاء هم «پذیرش» و هم «دستور اجرا» می‌باشد. بنابراین اجرای تعهدات برجام صرفا از طریق تصویب مجلس امکانپذیر است و در غیر این صورت دولت حق اجرا و اعمال آن را ندارد و بنابراین اظهاراتی نظیر سخنان آقای ظریف مبنی بر اجرای برجام از اول مهرماه، غیرقانونی و دور زدن مجلس و قانون اساسی است.